Ergonomie
Net als er vele verschillende vormen van RSI zijn, en evenzovele behandelingen, zo is ook elk lichaam anders. Kijk met enige relativering naar 'algemeen geldende regels'. Er zijn wereldberoemde pianisten die volgens de gangbare opvattingen hun hele leven in de meest verschrikkelijke houding spelen, en daar desondanks wel bij varen. Hou dat voor ogen als je bezig gaat met werkplek en houding.
Polssteunen
Polssteunen zijn niet bedoeld om op te steunen tijdens het typen! De pezen in je pols moeten dan juist de ruimte hebben, en vrijelijk kunnen bewegen.
Polssteunen kunnen dienen als richtlijn om tijdens het typen geen knik in je polsen te laten ontstaan. Tijdens rustpauzes is het beter als je je polsen op een zachte polssteun dan op een harde tafel o.i.d. neerlegt.
Naar het begin van de pagina
Armsteunen
Volgens mij zijn er in de wereld van de ergonomie
ongeveer evenveel voor- als tegenstanders van armsteunen.
De voorstanders zeggen dat heel veel RSI-klachten komen door statische belasting van o.a. nek en schouders. Volgens mij bedoelen ze daarmee dat je steeds je armen moet "optillen" tijdens het typen.
Tegenstanders (waaronder ik) denken dat een gezond mens heel goed in staat is om zijn (onder)armen een tijdje omhoog te houden. Daarbij moet je dan wel de goede techniek gebruiken: toetsenbord (en muis) dicht bij je lichaam, bovenarmen hangen ongeveer verticaal, schouders niet opgetrokken, en als je niet typt of "muist" laat je de armen rusten.
Ik ben juist eerder bang dat het laten rusten van de armen tijdens het typen kan leiden tot beknelling van zenuwen. Bovendien geeft het werken zonder armsteunen je sowieso meer vrijheid om op de goede manier te bewegen. En bewegen is altijd goed. Je hoeft niet als een standbeeld in dezelfde houding te blijven zitten (het risico daarop is groter met armsteunen).
1 van de grootste Amerikaanse specialisten op het gebied van RSI zegt: "You should never type while resting your arms on anything - the edge of the desk, the wrist rest, or the arm of the chair" (Je moet nooit typen terwijl je met je armen op iets rust, of het nu de rand van de tafel, een polssteun of de stoelleuning is).
In een ander heel goed boek over RSI staat: "Armrests are optional. We recommend not having them, since they tend to cause pinch points while keyboarding, reducing blood flow. If you can discipline yourself to use arm rests only during rest times, there's nothing wrong with keeping them on. Make sure armrests are low enough that no elbow contact is made with them as you type." (Armsteunen zijn optioneel. We bevelen ze niet aan, aangezien ze delen kunnen afknellen tijdens het typen, waardoor de bloeddoorstroming vermindert. Als je voldoende discipline hebt om ze alleen tijdens een rustpauze te gebruiken kan het geen kwaad. Zorg wel dat ze laag genoeg zitten, zodat de ellebogen er tijdens het typen geen contact mee maken.)
Maar als je de steunen alleen gebruikt tijdens het rusten, kan je de armen net zo goed op je benen leggen. Dat doe ik altijd.
Naar het begin van de pagina
Houding
Een van de belangrijkste aspecten is dat de lijn vanaf je onderarm door de pols tot je middelvinger zo recht mogelijk moet zijn. De hand moet t.o.v. de onderarm niet naar boven of onder gebogen zijn, en ook niet naar links of rechts.
De bovenarm moet zo ontspannen mogelijk verticaal naast je lichaam hangen, de onderarm moet ongeveer horizontaal gehouden worden. Evt. mag de elleboog iets hoger zijn dan de hand, omgekeerd is schadelijker.
Naar het begin van de pagina
Toetsenbord
Let bij het gebruik van het toetsenbord op de volgende zaken.
- Hou het toetsenbord zo dicht mogelijk bij je in de buurt. Als je je armen naar voren moet uitstrekken om de toetsen te bereiken moet je meer krachtsinspanning leveren dan wanneer je bovenarmen verticaal, ontspannen naast je lichaam hangen.
- Ga in het midden van het lettergedeelte van het toetsenbord zitten, tenzij je veel gebruik maakt van het numerieke deel (rechts).
- Klap de pootjes van het toetsenbord in! Die zitten meestal aan de achterkant onderaan. Met uitgeklapte pootjes staat de achterkant van het toetsenbord hoger, waardoor er ook meer kans is op een knik in je polsen (en dus minder ruimte voor de vele pezen die er doorheen lopen).
Er is een aspect van toetsenborden waar ik niet veel over lees: aansslaggevoeligheid. Ik werk thuis met een antiek toetsenbord (niet eens een Windows-toets aanwezig), dat een redelijk stevige aanslag vraagt. Modernere toetsenborden gaan veel lichter, en vroeger dacht ik altijd dat je daar minder last van zou krijgen. Sinds ik er op mijn werk een heb twijfel ik echter. Een te grote gevoeligheid van de toetsen kan leiden tot verkramping, omdat je wilt verhinderen dat je per ongeluk ook een andere toets licht aanraakt, of de toets te lang ingedrukt houdt.
Naar het begin van de pagina
Muis
Tijdens een symposium van de RSI-patientenvereniging (eind 2001) werd een demonstratie gegeven van biofeedback. Terwijl de proefpersoon de PC met de muis bediende, werd de spierspanning in zijn arm gemeten. Op een bepaald moment stelde de leidster van het experiment de proefpersoon een aantal vragen, maar de spanning in zijn arm bleef onverminderd hoog. Hoewel hij al een tijdje niet meer met de PC bezig was hield hij de muis nog steeds (volkomen overbodig) vast.
Dit is illustratief voor wat veel muisgebruikers doen:
- ze houden de muis te lang vast;
- ze houden de muis in een wurggreep.
Ten slotte is het (net als bij het toetsenbord) belangrijk om de muis onder handbereik te hebben. Dat betekent:
- dicht bij je;
- bij voorkeur links van het toetsenbord, vlakbij de toetsen die je het meeste gebruikt! Het is veel minder moeilijk om de muis met links te leren gebruiken dan je denkt.
Als je de muis toch graag rechts wil houden, en je hebt het numerieke deel van het toetsenbord niet (vaak) nodig, dan zou je kunnen overwegen iets over het numerieke deel heen te zetten, zodat de muis daar bovenop kan liggen. De muis ligt dan weer wat dichterbij. Probeer de "brug" wel zo laag mogelijk te houden. Er bestaan kant-en-klare oplossingen op dit gebied. Een voorbeeld is de Mouse Bridge, hoewel ik me afvraag of hij niet te hoog is.
Ik heb een aparte pagina over "sneltoetsen". Vrijwel alles wat de meeste mensen met de muis doen kan nl. ook heel simpel met toetscombinaties.
Naar het begin van de pagina
De kunst van het zitten
Over de optimale manier van zitten worden regelmatig felle discussies gevoerd tussen ergonomen. Er is geen eensluidende mening.
Een van de vragen is of het verstandig is om vrij schuin achterover geleund te zitten. De voorstanders zeggen (terecht) dat de rugspieren minder werk hoeven verzetten, omdat de leuning een deel van je gewicht opvangt. Groot nadeel is dat je toch naar voren zult moeten kijken, zodat je hoofd en nek in een veel slechtere positie staan. Ook je ademhaling wordt op die manier belemmerd.
Als je rechtop zit is de stand van je bekken heel essentieel. Je bekken kantelt naar voren als je onderrug hol is (in extreme mate als je naar achteren buigt om het plafond te zien). Je bekken kantelt naar achteren als je in elkaar zakt en het hoofd naar voren laat vallen. Ergens daartussen zit de ideale stand.
Naar het begin van de pagina
Ogen
Ook op het gebied van de ogen is er al een RSI kwaal: Computer Vision Syndrome. De belangrijkste oorzaak voor het vermoeid raken van de ogen is dat ze steeds naar objecten (scherm, papier) op korte afstand kijken. De remedie is dus simpel: werp af en toe eens een (figuurlijke) blik uit het raam. Doordat de ogen zich opnieuw moeten instellen krijgen de oogspieren de broodnodige oefening.
Naar het begin van de pagina
Reageer via E-mail (dalmolen@xs4all.nl)
Deze pagina is voor het laatst gewijzigd op: 1 maart 2004