Tension Myositis Syndrome

10 jaar RSI in ca. 10 regels

Begin 2003 had ik 10 jaar RSI. Vanaf 1993 tot eind 2000 kon ik vrijwel niets. Het maximum was een tiental woorden schrijven per dag, enkele honderden letters tikken, en ook in het huishouden had ik met flinke beperkingen te maken.

Eind 2000 maakte ik met behulp van een bekwame fysiotherapeute een grote sprong vooruit. Ik kon op goede dagen tussen de 5 en 9000 tekens tikken, en me weer prima in het huishouden redden. Koken is niet zo belastend voor me. Je zet een bakje in de magnetron, je drukt een paar toetsen in, en klaar! Klussen als een paprika in kleine stukjes hakken lagen nog wel op de grens van mijn mogelijkheden.

Opnieuw volgden een paar jaren met een stabiele situatie. In 2003 heb ik een megavooruitgang geboekt. Ik denk zelfs dat ik eindelijk op weg ben naar genezing. Deze pagina gaat over het hoe en waarom.

Introducing... John Sarno

Het behandelen van mensen met rugklachten is wel een beetje vergelijkbaar met dat van RSI patienten. Vaak zijn klachten niet verklaarbaar, en weten artsen niet wat ze er mee aan moeten. Sommige mensen hebben fysieke afwijkingen, zoals duidelijke hernia's, en geen klachten. Bij anderen met fikse pijn wordt het hele diagnostische circus afgewerkt, en niets gevonden.

De Amerikaanse arts John Sarno probeert al tientallen jaren mensen met rugpijn te helpen. Net als veel artsen zat ook hij wel eens met zijn handen in zijn haar als hij geen oorzaak kon vinden. Het viel hem op dat patienten, aan wie (bij gebrek aan beter) verteld werd dat de klachten psychosomatisch waren, soms snel genazen als ze die diagnose accepteerden. Het viel hem ook op dat zijn patienten vaak ook andere medische problemen uit de psychosomatische hoek hadden (gehad), zoals migraine, allergieen, spastische darm.

In de loop der jaren heeft Sarno een hele theorie ontwikkeld om te kunnen verklaren wat hij waarnam. Hij paste zijn behandeling steeds aan aan de nieuwe inzichten, en kan nu (volgens eigen zeggen) een hoog percentage mensen genezen. De reguliere medische wetenschap bakt er op het gebied van rugklachten nog steeds niets van. In 1991 kwam zijn 1e boek uit over het zogeheten Tension Mysositis Syndrome: Healing Back Pain. Zijn theorie had toen nog voornamelijk betrekking op rugpatienten. Inmiddels denkt hij dat veel meer kwalen uit hetzelfde syndroom voortkomen. In 1999 heeft dat geleid tot een nieuw boek: The Mindbody Prescription.

De theorie

Sarno denkt dat vrijwel iedereen te maken heeft met emoties die te bedreigend zijn om onder ogen te zien. Een voorbeeld: je oude moeder is ziek, en heeft nogal wat hulp nodig. Je voelt je verplicht om haar te helpen, maar diep in je hart ben je kwaad op haar, omdat ze niet eerder in een tehuis is gegaan. Helaas kan je dat gevoel nauwelijks toelaten, omdat "de maatschappij" het niet zo fraai vindt dat je het zelfs maar in je hoofd zou halen om je ouders in de steek te laten.

Je onderbewustzijn wil een afleiding creeren, zodat je niet meer stil staat bij de ongewenste gevoelens. Het veroorzaakt daarom pijn op een plek die plausibel, logisch is. Je bewustzijn moet nl. niet te snel achterdocht krijgen, moet geloven dat de pijn reeel is. De pijn ontstaat doordat je lichaam de bloedtoevoer naar een regio vermindert, waardoor het gebied te weinig zuurstof krijgt. Bij diverse ziektes, zoals fybromyalgie, is dat zuurstoftekort zelfs aangetoond.

Wat is er nodig om van TMS af te komen?

Je moet zoveel mogelijk de logica van de theorie aanvaarden.
Als je twijfelt, of angst houdt dat er iets structureels aan de hand is, dan kan je onderbewustzijn in zekere zin gewoon doorgaan met zijn spelletje.
Je moet proberen je bewust te worden van de verdrongen emoties.
Het is niet nodig om 5 jaar door een psychiater in je geest te laten wroeten. Waar het om draait is dat je juist doet wat je onderbewustzijn eigenlijk niet wil, nl. je bezighouden met de emoties die het probeert te camoufleren. Op dat moment heeft de pijn zijn functie verloren.

Volgens de theorie kiest je onderbewustzijn die specifieke klacht die zo weinig mogelijk argwaan wekt. In aanmerking komen zodanige klachten dat

je ziektebeeld past bij je persoonlijke situatie van dat moment.
Je bent bezig wat zware dingen te tillen, dus als je rugpijn krijgt is dat zo logisch als wat. Je tikt veel, dus je onderbewustzijn kan er mee weg komen om pijn in je elleboog te creeren.
je fysieke probleem past bij het tijdsbeeld.
In de loop der geschiedenis zie je zo steeds periodes waarin een bepaalde kwaal populair is. Als veel mensen een maagzweer hebben, is het niet verdacht als jij er ook een hebt.

Introducing... Nate en Rachel

In oktober 2002 verscheen er op Sorehand, de Amerikaanse RSI mailing list, een berichtje van een zekere Nate. Het veroorzaakte nogal wat opschudding. Nate had jaren een ernstige vorm van RSI gehad, en zat nu -tig uur per dag in een slechte houding achter slecht meubilair te programmeren. Hij was compleet genezen, voor een groot deel m.b.v. de theorieen van Sarno. Zijn in aanbouw zijnde website bevatte een verslag van zijn ervaringen.

Sommige RSI patienten kan je snel op de kast krijgen door te suggereren dat psychische aspecten een rol spelen. Misschien ligt dat voor een groot deel wel aan de manier waarop dat soort stellingen geuit wordt, en waarop de andere partij de woorden interpreteert. Dat je probleem voor een deel "tussen de oren zit" klinkt negatief, maar de persoon die het uitspreekt hoeft niet te bedoelen dat hij je pijn en klachten niet serieus neemt, of dat ze niet reeel zijn.

Overigens had ik het zelf in november 2002 ook nog aan de stok gehad met iemand die iets te ongenuanceerd stelde dat "het allemaal psychisch is". Ik kan dat soort uitspraken niet verdragen van mensen die zich nauwelijks verdiept hebben in RSI, of van gemakzuchtige artsen. Als je als therapeut niet kan ontdekken wat een patient mankeert, dan kan je er onmiddellijk van uitgaan dat de patient een flinke dosis psychotherapie nodig heeft, maar je kan het ook bij jezelf zoeken. RSI is voor de meeste artsen nog steeds een compleet ongrijpbaar fenomeen.

Het is voor mij heel wat acceptabeler als een voormalige RSI patient de aandacht vestigt op het psychische aspect. Ik vond de site van Nate interessant, maar ik kon er zelf nog niet veel mee. Begin januari ging ik opnieuw naar zijn site. Hij had nu een link naar de site van een zekere Rachel, op dezelfde manier genezen. Toen ik dat verhaal las had ik echt een soort klik in mijn hoofd, alsof er een schakelaar werd omgezet.

De praktijk (is nog niet zo eenvoudig)

Een paar dagen na het lezen van de site van Rachel heb ik getest of ik meer kon typen dan voorheen (zie het begin van deze pagina). De hele dag doe ik dan geen enkele belastende activiteit, behalve het klakkeloos overtikken van (niet al te moeilijke) teksten. Ik heb daarvoor niet veel concentratie nodig, en mijn spieren blijven redelijk ontspannen.

Aan het eind van de dag stond ik op 20000 aanslagen (record meer dan 2 x verdubbeld), en had ik vrijwel geen pijn. Tussendoor had ik wel een fase met pijn. Ik heb me toen extra geconcentreerd op de theorie, en de emoties die in mijn geval een rol speelden, en ben in een rustig tempo doorgegaan. Als je aanneemt dat er geen fysieke schade is, dan is het onmogelijk dat je pijn krijgt van elk half uur 10 a 15 zinnen tikken. In tegenstelling tot als ik in het verleden doortikte met pijn, zakte de pijn nu weg.

In de maanden daarna ben ik veel blijven tikken. Ik heb geprobeerd ook andere activiteiten weer te beginnen of uit te breiden. Gedurende de 1e 10 jaar speelde ik af en toe een paar notenbalkjes piano, maar dat was steeds op het randje. Nu speel ik zonder problemen een paar pagina's. Ook heb ik wat langere stukken (met de hand) geschreven. Ik blijf echter huiverig op dat gebied, omdat ik ook voor ik RSI kreeg al regelmatig last had van een soort schrijfkramp. Na mijn 1e A4-tje begon mijn handschrift steeds onleesbaarder te worden.

Na ongeveer een maand had ik een flinke terugval, die wel 2 weken duurde. Ik was iets te overmoedig geworden. Sinds de 1e keer had ik de artikelen van Nate en Rachel niet meer gelezen, en ook het juist binnengekomen boek van Sarno dacht ik niet nodig te hebben. Blijkbaar is het in de beginfase nodig de theorie steeds te bekrachtigen, want herlezing van het materiaal had opnieuw een spectaculair effect.

De inzichten van Nate en Rachel

Er waren een paar passages in het stuk van Rachel die me heel erg aan het denken zetten:

"Probeer je eens voor te stellen hoe het zou zijn als je geen chronische pijn meer had? Niet alleen in de trant van 'Joepie, ik kan weer typen!', maar hoe zou je leven er uitzien. Voelt het goed, slecht, onzeker? Misschien zijn er bepaalde zaken die je nu niet onder ogen hoeft te zien, omdat de genezing van RSI je voornaamste prioriteit is."
Ik vond het een heel eng idee om me voor te stellen dat ik weer beter was. Ik hou bv. niet van feesten (of eigenlijk van grote groepen mensen), en mijn argument om niet te gaan is nu meestal dat ik vanwege mijn RSI geen onnodige stress kan gebruiken. En ik kan zonder moeite nog meer voordelen van mijn RSI bedenken.
"Probeer eens een half uur niet stil te staan bij je RSI."
Ze geeft nog een aantal instructies over hoe je deze oefening aan zou kunnen pakken, maar voor mij was het zo ook al wel duidelijk. Ik heb de oefening niet nodig om te beseffen dat ik bijna altijd op een of andere manier met RSI bezig ben.
"Denk na over wanneer de RSI begonnen is. Wat gebeurde er in je leven toen je voor het eerst pijn kreeg? Had je in die tijd veel emotionele stress, of verdween er een andere klacht op het moment dat de RSI begon?"
Mijn RSI op het werk begon een tijdje nadat ik overspoeld was met werk, en ik bovendien het gevoel had dat de hoeveelheid werk niet eerlijk verdeeld was over de collega's. Ik had al verschillende keren in de slag gelegen met mijn managers, en ik was ook heel boos op een aantal personen.

Niet iedereen die hiermee bezig gaat zal zo'n abrupte verbetering ervaren als ik. Misschien is mijn geluk geweest dat ik nooit heb doorgewerkt als ik pijn had. Ook Nate en Rachel hebben geruime tijd nodig gehad om helemaal van hun klachten af te komen. Nate raadt aan om een programma op te stellen waarin je geleidelijk je activiteiten uitbreidt. Misschien heb je dat eerder ook al wel eens geprobeerd, maar het verschil is dat je nu andere opvattingen hebt (als je TMS tenminste plausibel vindt).

Alternatieve verklaringen

Een aantal maanden voor ik de artikelen van Nate en Rachel ontdekte, was ik begonnen met het slikken van megadoses vitamine E. Ik had gemerkt dat ik ca. 2 uren na het innemen van de pillen vaak minder pijn kreeg. In theorie zou het kunnen dat ik wel een fysiek probleem heb, maar dat ik geleidelijk aan het genezen ben door de vitamine E. Het lijkt me echter onwaarschijnlijk gezien dat ik al een paar keer gemerkt heb dat mijn pijngevoeligheid abrupt lager wordt na het lezen van de artikelen. De vitamine E heeft me wel geholpen om iets minder bang te zijn voor pijn.

Ergens in de herfst van 2002 had ik ook een boek gekocht over zelfhypnose. De ontspanningsoefeningen daarin helpen me ontzettend goed. Elke dag doe ik er minstens 1, en sindsdien beland ik veel minder vaak in de stress-pijn-angst-stress-... cyclus. Net als de vitamine E heeft dit ongetwijfeld zijn steentje bijgedragen. Eigenlijk zijn een aantal dingen die voor mij werken op een mooie manier samengekomen in de tijd.

Het zou kunnen zijn dat mijn klachten gedeeltelijk fysiek en gedeeltelijk psychisch zijn. Mijn angst voor pijn en blijvende schade kan ertoe geleid hebben dat ik al helemaal verkrampte zodra ik maar een beetje probeerde mijn grenzen te verleggen. Doordat ik de TMS theorie logisch vind en kan accepteren is mijn zelfvertrouwen sterk gegroeid, ben ik meer ontspannen gaan tikken, en is de vooruitgang bewerkstelligd.

Nu, augustus 2003, neig ik naar een variant op de vorige verklaring (ik geloof een stuk minder in de TMS). Ik denk dat mijn RSI in wezen niets anders was dan een fobie. Een tijdje had ik reële fysieke klachten, en kreeg ik pijn door typen. Er is daardoor een conditionering tot stand gekomen met als stimulus muis en toetsenbord, en als resulterend gedrag angst en pijn. Met behulp van mijn vertrouwen in TMS heb ik de cyclus kunnen doorbreken.

Een zekere Luke signaleert op de Amerikaanse RSI mailing list sterke overeenkomsten tussen de theorie van Sarno en die van Buteyko. Buteyko denkt dat vooral asthma, maar misschien ook veel andere kwalen te wijten zijn aan een vorm van hyperventilatie. Dat leidt nl. ook (gek genoeg) tot zuurstofgebrek in de weefsels. En wanneer is het risico op hyperventileren het grootst? Als je gestressed bent, je zorgen maakt, geemotioneerd bent.

TMS of niet TMS?

Vanzelfsprekend heeft niet iedereen met RSI TMS. Als je 10 uur achter elkaar het plafond boven je hoofd gaat schilderen ben je je lichaam duidelijk aan het overbelasten. Het zal vermoedelijk leiden tot RSI-achtige klachten. Ik denk dat mijn elleboogpijn in de eerste periode (van enkele maanden??!) ook voortkwam uit echte fysieke schade. Ik tenniste veel, speelde piano, werkte zowel thuis als op het werk met de computer.

De hamvraag is: hoe weet je of je al dan niet TMS hebt? De TMS test kan je een eerste indicatie geven, maar ook niet meer dan dat. Hij bestaat slechts uit 7 vragen. De inhoud van de vragen zegt natuurlijk ook iets over wat typerend is voor mensen met TMS.

Vraag je af of de symptomen die je krijgt door bepaalde handelingen in verhouding staan tot de intensiteit van die handelingen. In mijn geval: als ik 's ochtends 2 regels tikte kreeg ik al pijn, en was ik voor de rest van de dag uitgeschakeld. Achteraf bezien slaat het nergens op dat ik zoveel schade zou hebben dat dat zo snel zoveel pijn op zou leveren. Doordat ik steeds binnen mijn (vermeende) grenzen blijf heb ik vrijwel nooit pijn, dus de averij kan nooit erg groot zijn.

Heb je voor jezelf een hele theorie gevormd over onder welke condities de klachten erger worden?! Bv.: als ik 's middags tussen 4 en 5 tik krijg ik veel sneller pijn dan anders. Of: van schrijven met een plastic balpen krijg ik geen last, maar van een metalen balpen wel.

Losse (maar niet onbelangrijke) eindjes

Besteed, bij het onderzoeken van de emoties die bij jou een rol zouden kunnen spelen, vooral aandacht aan woede. Naast RSI heb ik ook al 6 jaar stemproblemen, waarvan ik steeds dacht dat ze waren veroorzaakt door spraakherkenning. Inmiddels schrijf ik ook die klachten (deels) toe aan TMS. Het probleem ontstond een half jaar na de start van een nieuwe relatie. Vooraf had ik steeds de indruk gekregen dat ze het leuk vond om zelfstandig te wonen, kort na het begin van de relatie hadden we steeds discussies over samenwonen (wat ik nog niet wilde). Ik realiseer me nu veel sterker dan toen, dat ik boos was op haar. De pijn aan de stembanden was zo hevig dat ik vrijwel niet kon praten.

Aansluitend op het vorige punt: de TMS theorie gaat er van uit dat ik de pijn creeerde omdat ik onbewust boos was op mijn vriendin, maar dat een te bedreigende emotie vond. Dat is heel wat anders dan, wat de gangbare psychosomatische verklaring is, dat ik ziektewinst had van mijn stemproblemen. Ongetwijfeld zal soms het ene waar zijn, soms het andere. Ik weet ook nog niet zeker of ik mijn stemproblemen op dezelfde manier kan overwinnen als mijn RSI.

Mensen met RSI hebben baat bij allerlei soorten therapieen. Voor veel mensen die minder last hebben door vormen van massage, fysiotherapie, chiropractie, etc., geldt dat de RSI niet helemaal over is, en vaak ook dat de vooruitgang tijdelijk is. Mensen bij wie de TMS theorie gewerkt heeft lijken vaker volledig te genezen. Sarno heeft daar ook een verklaring voor. Het probleem zit volgnes hem in de verminderde bloedtoevoer, en die wordt door veel therapieen gestimuleerd.

Openstaande vragen

Vraag: hoe is het in het kader van deze theorie te verklaren dat apen ook RSI krijgen als ze te vaak een hendeltje moeten indrukken, en dat de structuur van hun hersenschors verandert?
Antwoord (van Nate): ik geloof niet dat dit verklaard kan worden door de theorie van Sarno, wel door die van Joseph LeDoux (in het boek The Emotional Brain). De pijn is het gevolg van veranderingen in het brein, die geherprogrammeerd kunnen worden. Ik geloof dat de apen echte fysieke schade hadden opgelopen. Ik denk echter dat die schade gemakkelijk gerepareerd kan worden als de bloedtoevoer hersteld wordt. Om dat te bereiken is de herprogrammering nodig.

Verdere informatie (links, mailing lists, boeken, ...)

Een hele goede uitleg van TMS is te vinden op de (Engelstalige) site van Kim Ruby, Tar Pit Yoga.

Lonneke van Schijndel heeft veel bereikt dankzij het werken met de theorie van Sarno. Ze heeft een site gemaakt met o.a. haar verhaal en een Engelstalig filmpje met uitleg over TMS.

Verwoede discussies over TMS vinden plaats in het forum op TMSHelp.

Sinds eind 2004 is er ook een Nederlandse lijst gewijd aan de theorieen van Sarno. De frequentie van berichten is het eerste halfjaar nog niet erg hoog (een kleine 20 per maand), en ik vind dat de discussies iets te weinig met het onderwerp te maken hebben. Maar natuurlijk kan je daar zelf ook een positieve bijdrage toe leveren.

Ups en downs sinds januari 2003

Jan 2003: Val met fiets stelt me op de proef

Enkele weken na de 1e verbetering fietste ik samen met een vriend naar huis. Ik zei tegen hem dat ik extra voorzichtig wilde zijn (er lag wat sneeuw), omdat ik een onheilspellend voorgevoel had dat ik uitgerekend nu zou vallen. Vlak bij mijn huis hadden we een kleine communicatiestoornis: hij (links van mij) wilde rechtsaf, ik rechtdoor. En natuurlijk viel ik net op de fatale rechterarm. Ik heb weken last gehad van vooral de hand, met uitstraling naar de elleboog, maar gelukkig geen blijvende averij opgelopen.

Jan-apr 2003: Pijn neemt weer toe, maar het geloof in TMS overwint

Zoals eerder op deze pagina vermeld heb ik vooral in de 1e 3 a 4 maanden verschillende keren een terugslag gehad. In minstens 2 gevallen verdween de pijn als sneeuw voor de zon na het herlezen van de TMS verhalen van Rachel en Nate. Steeds heb ik geprobeerd niet in paniek te raken, en rustig door te blijven gaan met typen.

Maa 2003: Frozen shoulder, vervanging voor RSI?

Ergens in het voorjaar kreeg ik frozen shoulder in mijn linkerschouder. Het werd zo erg dat ik me nauwelijks nog kon aankleden. De beweging die me het meeste last bezorgde zou ook de oorzaak kunnen zijn, nl. het omdoen van de rugzak. Het rare is alleen dat ik al tientallen jaren zonder problemen rugzakken draag. Verder is het opvallend dat de start van de frozen shoulder vrijwel samenviel met het einde van de RSI.

Jul 2003: Zelfvertrouwen. Geloof in volledige genezing

In de zomer was mijn zelfvertrouwen zo gegroeid, en kon ik zoveel doen, dat ik eigenlijk dacht dat ik helemaal genezen was, en dat mijn RSI 100% psychosomatisch was geweest. Frappant is ook dat ik de vitamine E niet meer gebruikte, met de ontspanningsoefeningen gestopt was, en dat ik zowel thuis als op het werk in een zeer stressvolle situatie zat. Desondanks kostte het me geen enkele moeite om de klachten buiten de deur te houden.

Aug 2003: Ik lees te veel, en de angst op terugkeer neemt toe

Rond die tijd deed ik mee aan verschillende discussies over TMS op zowel de Nederlandse als Amerikaanse RSI lijsten, en mede daardoor begon ik te twijfelen aan de rol van TMS in mijn geval. Waarom een moeilijke verklaring zoeken, als er een eenvoudige voorhanden is. Na verschillende keren pijn te krijgen door het typen, had ik gewoon een soort fobie ontwikkeld, een geconditioneerde reactie. Doordat ik heilig geloofde in TMS kon ik na 10 jaar eindelijk de vicieuze cirkel van pijn, stress en angst doorbreken.

Deze nieuwe inzichten waren niet goed voor mijn gemoedsrust, want het is moeilijker om een fobie aan te pakken dan TMS. Bovendien deed ik ook een verontrustende ontdekking in het (door Nate aangeraden) boek "The Emotional Brain". Onderzoek schijnt te hebben uitgewezen dat de veranderingen in de hersenen die door een fobie worden teweeggebracht, (bijna) niet uit te wissen zijn. Dit leidde tot enige weken van onzekerheid.

Sep 2003: Schrijven is nog steeds veel belastender dan typen

Ik merkte dat ik toch nog niet alles kan doen. In september was ik na 3 jaar pauze weer begonnen met het leren van Chinees. Toen ik nog hevige klachten had was het bijna niet te doen, omdat je de karakters alleen kunt onthouden als je ze ook regelmatig zelf schrijft/tekent. Hoewel ik nu in een zeer rustig tempo bezig was, kreeg ik toch weer pijn door het fijnmotorische werk met de karakters.

Sep 2003: (Overbodige) demonstratie fysiotherapeut leidt tot schade?

Ook rond september was er een interessante maar vervelende ontwikkeing. Ik was nog steeds bij een fysiotherapeut in behandeling voor de linker frozen shoulder. We hadden het over onderzoekstechnieken, en hij wilde even iets met mijn rechter(RSI)arm demonstreren. Hij maakte een snelle strekbeweging, waar naar zijn zeggen nog nooit 1 van zijn studenten last van heeft gehad. Op het moment zelf voelde ik al wat pijn, maar 's avonds (en de dagen daarna) was de pijn vergelijkbaar met mijn ergste RSI periode.

Ook deze pijn kan ik natuurlijk met mijn geest gecreeerd hebben, maar ik neig nu toch meer naar restverschijnselen van een echte beschadiging. Ik denk dat vooral omdat ik de pijn acuut voelde, binnen een fractie van een seconde. Misschien dat door mijn voorzichtigheid en angst, in de beginfase van de RSI, de tenniselleboog (of wat het maar was) niet 100% goed genezen is, en er wat littekenweefsel is achtergebleven.

Hoe dan ook, het voorval was een goede test van mijn vooral geestelijke vooruitgang. Ik had wel even goed de schrik in de benen, maar kijk nu heel anders aan tegen de pijn. Ik geloofde er rotsvast in dat ik ook deze tegenslag zou overwinnen. En hoewel het een aantal weken tot een maand geduurd heeft, is dat ook inderdaad gebeurd.

Nov 2003: Frozen shoulder revisited. Rechts neemt de estafette over van links

In november is mijn linker frozen shoulder voor genezen verklaard. Tegelijkertijd krijg ik identieke klachten in mijn rechterschouder. Toeval, of ga ik gewoon vrolijk door met het verplaatsen van klachten? Ik realiseerde me dat als ik TMS had, d.w.z. dat mijn fixatie op de klachten diende als afleiding, dat ik dan niets ben opgeschoten met het verdwijnen van de RSI. Ik ben nog steeds de hele dag bezig met allerlei fysieke problemen, varierend van huidproblemen tot koude voeten tot branderige ogen, tot ... (de lijst is eindeloos).

Jul 2004: Geleidelijk zak ik terug in het moeras

Ik ben er niet meer zo van overtuigd dat mijn klachten puur psychosomatisch waren. Eigenlijk ben ik toch nog steeds heel beperkt, maar ik kan me niet goed meer herinneren of het begin 2003 anders aanvoelde. Heb ik gedacht dat ik vrijwel 100% beter was omdat ik alles kon typen wat nodig was? Doordat ik meer kan zijn mijn ambities ook weer hoger geworden, en nu krijg ik toch weer pijn. Of begin ik heel langzaam weer terug te vallen in mijn oude patroon?

Mei 2005: Kleine zege op de angst

De afgelopen maanden dacht ik dat ik weer helemaal terug was bij af. Ik krijg steeds vaker pijn, maar ik probeer het tij te keren. Het is moeilijk om het oude TMS mechanisme opnieuw toe te passen, omdat de belangrijkste factor van de vorige keer ontbreekt: de verrassing, en daarmee het geloof.

Een dezer dagen wilde ik de structuur van mijn webpagina's (van deze site) drastisch veranderen, en ik had al pijn toen ik er 's avonds aan begon. Bovendien is dit soort werkzaamheden (omdat het niet normaal typewerk is) voor mij zeer belastend. Ik besloot om in etappes ondanks de pijn door te werken, ervan uitgaande dat het onmogelijk is door een paar toetsaanslagen schade aan te richten. De pijn werd eerst erger, maar was aan het eind van de avond vrijwel weg (en de klus geklaard).

Ik ga dus toch opnieuw proberen de pijn wat vaker te negeren, en weer meer te doen. Maar het blijft een worsteling.

Naar het begin van de pagina